Verblijfsvergunning-perikelen

Eindelijk heb ik ‘m dan in bezit: mijn officiële verblijfsvergunning. Het plastic kaartje op onhandig formaat -groter dan een pinpas, dus past net niet in een kleine portemonnee; waarom praktisch doen- lag na ruim zeven maanden wachten voor me klaar bij de lokale Policia Federal. Hét uitje waar je als buitenlander niet omheen kunt.

Test
Het lijkt wel alsof er is nagedacht over wat nu de meest onhandige plek in São Paulo is om het kantoor van de federale politie neer te zetten. Alsof het een eerste test is voor de buitenlander, om te zien of je wel geschikt bent om überhaupt in dit land neer te strijken. Tenminste, als je weet waar je naartoe moet: alle info voor ‘estrangeiros’ (buitenlanders) op de website is alleen beschikbaar in het Portugees. Niet verwonderlijk dat ik vele expats zie die aan het handje worden genomen door iemand van het bedrijf waar ze gaan werken.

Metro, trein, taxi
Helemaal als je geen auto bezit (hoezo openbaar vervoer stimuleren?) is het een ramp om hier te komen. Het kantoor ligt ver buiten het centrum aan de rand van de wijk Lapa, op een industrieterrein tegen de drukke weg langs de stinkende rivier de Tietê. Mijn goedkope, maar langere route vanaf huis: de metro, overstappen op nog een metro, een trein en dan nog een taxi. Dan ben ik minstens 1,5 uur onderweg. Tegenwoordig kies ik voor de duurdere, maar stuk snellere route: een metro en dan nog een flink eind een taxi. Het is het me waard. Inmiddels kan ik de chauffeur al de route uitleggen, zo vaak ben ik al een dagje uit naar de politie geweest.

Boete
De eerste keer dat ik me bij de Policia Federal meldde, was eind december 2012. Ik wilde proberen om na drie maanden toch nog mijn toeristenvisum te verlengen voor drie maanden. De regels waren namelijk een kleine week nadat ik was aangekomen veranderd: verlenging was niet meer mogelijk voor burgers uit de EU. Ik speelde de vermoorde onschuld: hoezo kon dit niet meer? Een beetje drama erbij en toen haalde het meisje maar de chef. ‘Nee, we maken geen uitzonderingen voor toeristen die al in het land waren. Maar geen probleem, je komt straks gewoon terug en betaalt een boete.’ Na mij stonden een Italiaan en een Duitser in de rij om teleurgesteld te worden. Een continu stroom van toeristen die moeten worden weggestuurd: lekker veel extra werk voor niks. Maar daar hadden de beleidsmakers niet over nagedacht.

Illegaal
Drie maanden verbleef ik dus illegaal in Brazilië. Mijn moeder kreeg al nachtmerries van overvolle Braziliaanse gevangenissen waar d’r dochter als ze gesnapt werd moest zien te overleven. Gelukkig is de wet in Brazilië niet zo rigide als in Nederland. Je betaalt voor vertrek een boete van een paar euro per dag over de periode die je te lang in het land bent gebleven. Mits je nog terug wilt komen ooit, anders laat je zelfs dat lekker zitten. Want ook dat is een bureaucratische crime waar je minstens een hele dag voor moet uittrekken. Neem koffie en broodjes mee.

Na dat halve jaar op proef in Brazilië ging ik voor het echte werk en keerde terug naar Nederland om mijn journalistenvisum aan te vragen. De visumperikelen in Nederland duurden langer dan gedacht omdat ik ergens op één van de vele brieven en formulieren iets was vergeten in te vullen. Daarna was het consulaat een tijd dicht omdat de adjunct-consul dood was aangetroffen op bureau (nee, dat verzin je niet). Maar eind mei 2013, twee dagen voor mijn al geboekte ticket, lag mijn paspoort met daarin mijn journalistenvisum klaar op het consulaat, net op tijd.

Vrienden
Na terugkomst moest ik me weer zo snel mogelijk bij mijn vrienden van de politie melden. Alhoewel vrienden… wil je de meest ongemotiveerde en chagrijnige Braziliaan aan het werk zien, ga dan eens langs bij de Policia Federal. De voornamelijk jonge meiden kauwen ongegeneerd op hun kauwgum, vijlen hun nagels, en wanneer ze hun gesprek met hun collega hebben afgerond, fronsen ze misschien hun wenkbrauwen ten teken dat je je vraag kan stellen.

Adem in, adem uit.

dat heb ik inmiddels hier geleerd. Blijf lachen. Blijf beleefd. Anders doen ze helemaal niks meer voor je. Zoals ik de laatste keer zag gebeuren bij een boze jonge vrouw met lange blonde haren voor mij. Door het accent in haar Portugees vermoedde ik dat ze Nederlands was. Ze uitte haar frustratie over de gang van zaken waarna ze stampvoetend wegliep. ‘Als die nog eens terug komt, help ik die echt niet meer’, zei het meisje aan de andere kant van de balie dat zich persoonlijk aangesproken voelde.

Tenenkrommend
Het bizarre is dat deze meiden allemaal een key-koord van uitzendbureau Randstad om hebben hangen. Erwin, jarenlang intercedent bij Randstad geweest, vond zijn eerste bezoekje aan de Policia Federal dan ook tenenkrommend. Over een kleine maand gaan we samen nog een keer, om zijn kaart op te halen. We maken er een dagje uit van, met koek en koffie. En dan zeg ik mijn vrienden hoop ik voor lange tijd gedag.

Dit artikel verscheen eerder op Bureau Brazilië, de site van Katy Sherriff.