Oezbeekse vrouwen. Foto Gert-Jan Peddemors
|

De voordelen van vrouw zijn in Oezbekistan

Nog voordat ik mijn zware rugzak heb neergezet in het eerste hotel in de hoofdstad Tasjkent, vliegt een Amerikaanse toerist op me af. Door middel van een krachtig betoog maakt hij duidelijk dat ik mijn plek dien te weten in dit land. “Mannen geven jou echt geen hand hier. En je kunt ook wel vergeten dat ze je aankijken tijdens een gesprek. Doe je niets aan, zo denken mannen nou eenmaal over vrouwen hier.”

Inmiddels loop ik twee weken rond in Oezbekistan, en zijn de handen die ik van mannen heb gekregen op drie vingers te tellen. Wanneer ik met mijn mannelijke reisgenoten over straat loop, vraagt er regelmatig een Oezbeek aan hen waar ze vandaan komen, hoe ze heten en wat voor werk ze doen. Aan mij niet, en tot mijn verbazing vind ik het heerlijk. Geen handen die vlak daarvoor in neuzen graaiden, of openingszinnen over mooie blonde haren om een walgelijk kitscherig armbandje te verkopen. Al meerdere keren waande ik me Harry Potter onder zijn mantel van onzichtbaarheid, terwijl mannen glazig langs mij keken tijdens een gesprek.

‘Praten doe ik wel met vrouwen’
Hoewel ik als toerist uitsluitend voordelen kan bedenken, kan ik me voorstellen dat er bij Oezbeekse vrouwen een gevoel van onderdrukking boven drijft, wanneer ze consistent niet worden opgemerkt in het sociale leven. Op de vraag of ze dat ook werkelijk zo ervaren, reageert een vrouw voor de deur van een kebabzaakje nogal fel. “Het is geen onderdrukking, het is onze traditie die al eeuwen zo standhoudt. Ik vind het prima dat ik mannen geen hand hoef te geven. Bovendien als mannen met elkaar praten, hoef ik me echt niet in dat gesprek te mengen. Praten doe ik wel met vrouwen.”

Toch lijkt de Oezbeekse overheid anders te denken over de sociale interactie tussen mannen en vrouwen. Tijdens een groots aangekondigde themaweek, de afgelopen dagen in Tasjkent, werd er geprobeerd om de deelname van vrouwen in het sociale en politieke leven te stimuleren. Een vrouw aan het aanrecht is passé wat de Oezbeekse overheid betreft. Er moet gelijkheid en onafhankelijkheid komen, terug naar het Sovjetideaal. De goedgebekte dame op straat geeft het project weinig kans. “Zelfs tijdens de Sovjetperiode, waarin mannen en vrouwen als gelijk werden bestempeld, wisten we deze traditie met trots te dragen en in stand te houden. Waarom zouden we dat nu opgeven?”

In Tasjkent was het de afgelopen dagen net zo stil als anders. Hoewel het evenement groots werd aangekondigd door de overheid, hebben we geen workshops, publiek debatten of aankondigingen daarvan kunnen vinden. De straten en pleinen bleven leeg. We vertrekken naar buurland Tadzjikistan, waar ik bij de grens voor de laatste keer profiteer van mijn geslacht. Terwijl mijn reisgenoten hun rugtassen stuk voor stuk laten ontleden, lach ik vriendelijk, geef ik géén hand en loop ik zonder problemen het buurland binnen.

Project Menjatj (Russisch voor ‘Veranderd’) is een project van fotograaf Gert-Jan Peddemors, waarbij hij met zeven schrijvers door de republieken van de voormalige Sovjet-Unie reist. Doel van de reis is om vast te leggen hoe de Sovjet-geschiedenis vandaag de dag nog is terug te zien, en hoe deze bijzondere landen zich ontwikkeld hebben na de val van de Unie. De laatste etappe loopt door Centraal-Azië, waarbij Oezbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan en Kazachstan worden aangedaan. Gedurende zes weken schrijven Lindsey Groot en Sjoerd Klumpenaar de verhalen achter de foto’s van Gert-Jan. Naast verhalen voor De Buitenlandredactie produceren zij tijdens hun reis door Centraal Azië ook op www.menjatj.nl

Vergelijkbare berichten