Tolken op de radio: zo doe je dat
Elke buitenlandcorrespondent die voor de radio werkt kent het probleem: interviews met anderstaligen. Hoe geef je gesprekspartners met een andere taal een stem, maar maak je het toch verstaanbaar voor Nederlandse luisteraars? Als tolk over iemands stem heen spreken is vaak weinig elegant. En vooral bij langere radioreportages wordt dat nog vreemder. Op Transom, een Amerikaanse weblog over radio, deelden een paar buitenlandcorrespondenten in een serie over tolken hun ervaringen en tips.
De woorden simpelweg vertalen is onvoldoende, benadrukt Ann Hepperman, die veel in Mexico werkte.
‘Als we onbekende talen alleen zien als een stel woorden die vertaald moeten worden, scheppen we een onnodige afstand. En het is voor de luisteraar al moeilijk genoeg een connectie te maken met de personen die worden geïnterviewd.’
Hepperman doet vervolgens een aantal suggesties voor creatieve manieren om die afstand te verkleinen. Z0 vroeg ze vrienden van de hoofdrolspeler in haar radioreportage bijvoorbeeld om te tolken, of huurde ze acteurs in om de vertaalde teksten zo realistisch mogelijk te kunnen brengen.
Verschillende meningen
Alle correspondenten benadrukken in hun blog hoe belangrijk het is goed na te denken over de taalkwestie. Over sommige dingen verschillen ze wel van mening. Zo spreekt correspondent Jon Miller zich uit tegen de makkelijke weg van het interviewen in het Engels. Een groot deel van de wereldbevolking kan zich in die taal immers min of meer verstaanbaar maken.
Maar, zegt Miller: teveel van de emotie en de passie die een interview overbrengen gaat op die manier verloren. Bovendien, zo betoogt hij: hoe zou jij het vinden om in een taal die niet je moedertaal is over gevoelige zaken geïnterviewd te worden?
Gregory Warner is daarover milder, misschien omdat hij als correspondent veel werkte in landen waar hij de taal niet sprak. Iemand Engels laten spreken, al is het maar een paar zinnen of hakkelende woorden, kan volgens Warner wel degelijk een bepaald effect hebben.
‘Een radioreportage gaat over een verbinding leggen, tussen hen en jou. Tussen hen en de luisteraar. Tussen de radio in Amerika en het land waar je jou microfoon hebt staan. En soms is één woord al voldoende om een brug te slaan.’