In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw vocht Amerika een bloedige oorlog uit in Vietnam en buurlanden Laos en Cambodja. Tussen de drie tot vijf miljoen burgers en soldaten kwamen hierbij om. Heel lang wilden de Amerikanen het conflict in Zuidoost-Azië echter geen ‘oorlog’ noemen. Zo kon het gebeuren dat van deze oorlog voor het eerst ook vrouwen verslag deden. Aan Amerikaanse fronten waren vrouwen verboden, maar als het geen oorlog was, mocht het, toch?

Behandeld als sekswerkers

Elizabeth Becker beschrijft in ‘You don’t belong here: How Three Women Rewrote the Story of War’ de carrières van fotografe Catherine Leroy en schrijvende journalisten Francis (Frankie) Fitzgerald en Kate Webb. Om uiteenlopende redenen zochten zij de spanning en het avontuur van het front in Vietnam en later Cambodja op. Daar werden ze gepest, niet serieus genomen en, toen ze erg goed bleken te zijn, de voet dwars gezet door mannelijke machthebbers, militairen en concullega’s.

Memorabel is de scene waarin de kamer waar Leroy woont overhoop wordt gehaald door Vietnamese en Amerikaanse militairen. Als blijkt dat ze journalist is, bieden die mompelend hun excuses aan. De Vietnamese meisjes met wie ze de gang deelt, blijken sekswerkers te zijn, voor wie de ‘controle’ bedoeld is.

Vrouw of gewoon al goed?

Tot de starre verbazing van hun mannelijke collega’s kunnen de vrouwen alles wat zij kunnen (verslag doen van het front zonder daar iemand tot last te zijn) en meer (Leroy mag als enige fotograaf mee parachutespringen omdat ze dat thuis al geleerd had).

Doordat ze foto’s maken en stukken schrijven met bijzondere invalshoeken vallen ze op. Maar kwam dat omdat ze vrouw waren of omdat ze verschrikkelijk goed waren? Becker geeft daar niet echt antwoord op, maar ik denk dat het een onontwarbare kluwen is van allebei.

Leroy bracht bijvoorbeeld de emoties die de oorlog teweegbracht bij de soldaten in beeld als geen ander. Dat zou wel eens te maken kunnen hebben met de empathie die van vrouwen verwacht wordt. Maar ze moest ook gewoon keihard werken om geld te verdienen als freelancer, net als Webb.

Fitzgerald kreeg als vrouw eveneens geen vaste baan, maar zij kon teren op een zeer gulle afstudeergift van haar rijke familie. Zij wilde zich vooral bewijzen. Ze kende de politiek van Washington goed (haar vader was hoog bij de CIA) en zag al snel dat de Amerikanen in Vietnam het land niet echt begrepen.

Het boek dat Fitzgerald daarover schreef schijnt nu een beetje achterhaald te zijn door wetenschappelijk onderzoek. Maar in die tijd hadden nog maar zeer weinig mensen de moeite genomen om het gezichtspunt van de Vietnamezen in te nemen en het boek won alle prijzen voor non-fictie in het jaar dat het uitkwam.

Dezelfde obstakels

Van het feminisme moesten ze niks hebben. Deze drie vrouwen wilden vooral bewijzen dat ze alles net zo goed en beter konden dan mannen. De obstakels die specifiek voor vrouwen werden opgeworpen negeerden ze, dat hoorde erbij. Die houding hoor je nu ook nog wel eens terug bij vrouwen uit de babyboomgeneratie die het gelukt is carrière te maken. Hen lukte dat ook mét obstakels, dat moeten millenials toch ook gewoon kunnen?

Becker beschrijft de Vietnamoorlog via het werk en leven van Leroy, Fitzgerald en Webb in chronologische volgorde. Hoewel de overgangen hier en daar wat houterig zijn verweeft ze biografie en geschiedenis, zodat de lezer het ingewikkelde conflict van binnenuit leert kennen.

Toen, maar ook nu nog, werd het conflict slecht begrepen door buitenstaanders. Aangezien het nog steeds verstrekkende gevolgen heeft voor de verhoudingen in de regio is het heel nuttig om je er nog eens in te verdiepen. ‘You don’t belong here’ biedt een mooie ingang.

Verder lezen:

Fire in the Lake: The Vietnamese and the Americans in Vietnam – Francis Fitzgerald.

When The War Was Over: Cambodia and the Khmer Rouge Revolution – Elizabeth Becker