De ‘vergeten’ buurlanden van Oekraïne

Met een dubbel gevoel vertrok ik richting Slowakije. Ik ging er om persoonlijke redenen naartoe: op bezoek bij mijn familie die ik al ruim een half jaar niet had gezien. Ik keek uit naar het weerzien, naar de besneeuwde bergen en het vooruitzicht op mooie wandelingen en skipistes. Maar Slowakije grenst aan Oekraïne. En ook daar zijn inmiddels al meer dan 100.000 vluchtelingen die grens overgestoken. En ondanks dat de grens met Oekraïne nog honderden kilometers verderop was van de plek waar ik mij bevond, was ik mij er natuurlijk wel van bewust wat er speelde. Het was dan ook zichtbaar, ook al keek ik er in eerste instantie niet met een journalistiek oog naar.

Bij deze een kort, persoonlijk verslag:

Het krappe en verouderde centraal station van Bratislava, waar ik met de trein vanuit Wenen arriveer, is drukker en rumoeriger dan normaal. Er staan op verschillende plekken borden die eventuele vluchtelingen in het Oekraïens erop wijzen waar zij hulp en informatie kunnen krijgen. Vrijwilligers lopen rond om mensen aan te spreken en hulp aan te bieden. In Slowakije mogen vluchtelingen uit Oekraïne gratis met de trein reizen, en de treinen die vanuit het oosten van Slowakije richting hoofdstad Bratislava vertrekken zitten dan ook bomvol.

Een klein land

Ik begrijp later van een familielid dat veruit de meeste vluchtelingen die Slowakije binnenkomen op doorreis zijn. Velen van hen hebben familie of bekenden elders in Europa, en zijn dus niet van plan om lang in Slowakije te blijven. Vandaar dat de toestroom vooralsnog op te vangen is. Ruim 100.000 vluchtelingen lijkt niet veel vergeleken met de enorme aantallen die bijvoorbeeld bij Polen de grens oversteken, maar Slowakije is een klein land en niet gewend aan grote vluchtelingenstromen.

Toch wordt er geprobeerd om de Oekraïners die wel blijven, op verschillende manieren te helpen. De echtgenote van mijn neef werkt op het arbeidsbureau in de stad Liptovsky Mikulas. Daar proberen zij nu de normaalgesproken moeizame en bureaucratische procedures te versnellen, zodat iemand uit Oekraïne binnen een maand een werkvergunning kan krijgen. Verder zie ik in de Slowaakse media een portret van een jong stel uit India, dat in Oekraïne geneeskunde studeerde. Zij hopen nu in Slowakije hun studie af te kunnen maken.

Andere landen over het hoofd zien

Het zijn maar bescheiden voorbeelden. Het zijn bescheiden indrukken die ik als bezoeker opdeed. Maar ik weet ook dat als ik er als journalist was geweest, ik verderop in het oosten, aan de grens, meer verhalen had kunnen optekenen. Dat ga ik binnenkort dan ook doen. Want ondanks dat ik begrijp dat veruit de meeste vluchtelingen naar Polen gaan en daar dus ook de meeste aandacht naartoe gaat, mogen we andere landen niet over het hoofd zien. Daar gebeuren ook dingen die van belang zijn.

Slowakije heeft óók een grens met Oekraïne. Toen ik in Bratislava was, zag ik toevallig EU-voorzitter Ursula von der Leyen het presidentiële paleis verlaten. Van der Leyen sprak met president Zuzana Caputova over de enorme energie-afhankelijkheid die Slowakije met Rusland heeft. Bovendien gaan er extra NAVO-troepen richting de grens. Waaronder ook Nederlanders. Goedgekeurd door het Slowaakse parlement, maar niet zonder slag of stoot.

En wist je dat één van de grootste minderheden in buurland Tsjechië de Oekraïners zijn? En dat hoofdstad Praag de toestroom van vluchtelingen bijna niet meer aankan?

Ik hoop deze verhalen zo snel mogelijk te kunnen gaan maken, maar het pijnlijke feit is dat de reden dat we dit nu nog niet weten is, omdat niemand er is, omdat alle (ster)verslaggevers allemaal bij elkaar een stukje verderop in Polen (en soms Hongarije) aan de grens staan.