Verkiezingen 2014: teleurstelling in de politiek
Stel, ik zou mogen stemmen in Zuid-Afrika. Dan had ik het nu echt even niet meer geweten. Ik had Mamphela Ramphele lang hoog zitten – daar heb ik nooit een geheim van gemaakt. Maar een opeenstapeling van blunders, heeft de glans er bij haar behoorlijk af gehaald.
Van de hele oppositie eigenlijk.
Ramphele (leider van de nieuwe partij Agang) en de grootste oppositiepartij Democratic Alliance (DA) maakten vorige week bekend te gaan samenwerken. Vijf dagen later gingen ze echter alweer met ruzies uit elkaar. Van samenwerken bleek geen sprake. Zowel de DA als Ramphele wilde de ander slechts voor zijn eigen karretje spannen. Tragisch, want juist het egoïsme van ANC-leiders is hetgeen waartegen zij beide sterk ageren.
Wederzijdse manipulatie
Ramphele hoopte waarschijnlijk dat, als zij de presidentskandidaat van de DA zou worden, daardoor juist meer mensen op haar partij Agang zouden gaan stemmen. Beide partijen hadden dan immers min of meer dezelfde leider. Waarom zouden kiezers dan niet gewoon op de échte partij van die leider stemmen?
De DA hoopte met een zwart gezicht meer zwarte kiezers te trekken (de DA wordt van oudsher gezien als een blanke partij). Maar dan moest Ramphele natuurlijk wel haar eigen partij opheffen.
In hun zoektocht naar eigenbelang staarden de DA en Ramphele zich beide blind op hun eigen voordelen. Ze probeerden elkaar te manipuleren, met een desastreus eindresultaat.
Politieke zelfmoord
Het ANC is uiteraard de lachende derde. Die partij kan nu met recht stellen dat de DA kennelijk niemand binnen de eigen gelederen heeft om de partij te leiden, om de presidentiële kandidaat te zijn – want waarom haalden zij anders eerst iemand van buiten de partij?
En Ramphele’s geloofwaardigheid is volslagen naar de knoppen. ‘Politieke zelfmoord’ kopte een Zuid-Afrikaanse krant gisteren. Dat lijkt niet overdreven. Ik zou me na dit debacle een paar keer bedenken voordat ik op haar zou stemmen. Bovendien maakte de deal met de DA, die Ramphele niet met haar partijgenoten besprak, veel woede los binnen haar eigen Agang.
En zo gaat het elke keer in de Zuid-Afrikaanse politiek: er is dringend behoefte aan stevige oppositie tegen het ANC, maar de verschillende oppositiepartijen bevechten uiteindelijk vooral elkaar. Of zichzelf intern natuurlijk, zoals de partij COPE die bij de vorige verkiezingen uit het niets 7 procent van de stemmen haalde, maar binnen no-time alleen nog in het nieuws was door intern geruzie.
Vertrouwen in de politiek
Het resultaat is dat het ANC ondanks alle onvrede in het land en corruptieschandalen waarin de partij is verwikkeld gewoon weer op zijn gemak de komende verkiezingen zal winnen. Verkiezingen die waarschijnlijk een laag opkomstpercentage zullen kennen. Want ik ben niet de enige die het even niet meer weet wat stemmen betreft. Veel Zuid-Afrikanen verliezen in rap tempo het vertrouwen in de politiek.
Het is eeuwig zonde, en erg treurig bovendien, dat drie partijen/mensen die tijdens apartheid zo hard hebben gestreden om algemene verkiezingen en een eerlijke democratie mogelijk te maken (Ramphele als medeoprichter van de Black Conciousness Movement, Helen Zille van de DA als uiterst kritisch journalist en het ANC als bevrijdingsbeweging) nu de kiezer juist het vertrouwen in die zo zwaar bevochten democratie aan het ontnemen zijn.