‘We sparen de kerk niet, we maken geen propagandapodcast’

Andrea Vreede kennen we al bijna twintig jaar van de televisie en de radio als correspondent in Italië en het Vaticaan. Met de Pauscast maakt ze ook haar entree in de wereld van de podcast.

In twaalf afleveringen geeft ze samen met presentator Wilfred Kemp een ‘aangename’ en informatieve stoomcursus over de Rooms-Katholieke Kerk door middel van gesprekken en interviews met onder andere de Nederlandse bloemenleverancier van het Vaticaan en de Nederlandse ambassadeur voor het Vaticaan.

Is een podcast over de Paus niet heel saai? Helemaal niet. De Pauscast begint al goed met spannende intromuziek die doet denken aan die van Washington-podcast Skullduggery. “Van mij moesten er klokken in”, lacht Vreede over het maken van de muziek. “En in de uiteindelijke mix zit ook een stukje Urbi et Orbi-zegen. We wilden er een soort Dan Brown-element in. Je moet er echt ingezogen worden”. Daarin slaagt de Pauscast met vlag en wimpel.

We spraken met Andrea Vreede over haar allereerste podcast, de meerwaarde van het format voor de correspondent en over de minder aangename kanten van de Kerk.

Een podcast over de Paus en het Vaticaan. Zit daar iemand op te wachten?

Luister als er een conclaaf is, dan is het wel eens gebeurd dat er twee miljoen mensen aan de andere kant van de camera zaten. Dat gaan wij met de Pauscast niet beleven en dat is helemaal niet erg.

In Nederland is de interesse voor en ook de kennis van het Vaticaan, de Paus en de Kerk dramatisch aan het verdwijnen. Dat vind ik heel erg, want de Rooms-Katholieke Kerk is een belangrijke speler op het wereldtoneel. We hebben het over 1,3 miljard gelovigen. Geloof wordt alleen maar belangrijker in de wereld. Maar in Nederland wordt het afgedaan als belachelijk. Je kunt er van zijn of niet, maar religie hoort bij de samenleving.

Er bestaan ontzettend veel vooroordelen over het Vaticaan. Heel veel mensen denken dat het allemaal rijke stinkerds zijn. Een van onze afleveringen legt uit hoe rijk de Kerk daadwerkelijk is. Wat ik belangrijk vind van de Pauscast, is dat er voor een bepaalde groep luisteraar de mogelijkheid bestaat om meer te leren over dit onderwerp. Er zit in de podcast dus ook een soort missie-element.

De Pauscast is volgens de omschrijving ‘dé podcast voor iedereen die nieuwsgierig is naar het Vaticaan en de Paus’. Hoe kwamen jij en je mede-presentator Wilfred Kemp op het idee voor deze reeks?

De podcast is een idee van KRO-NCRV. Medepresentator Wilfred Kemp kon in eerste instantie niet, dus toen werd ik gevraagd. Daarna vond Wilfred het idee toch wel weer zo leuk dat we het nu samen presenteren. Dat werkt goed – hij is een man, ik een vrouw – dus zijn er verschillende stemmen om naar te luisteren.

De naam van de podcast is ook door KRO-NCRV bedacht. Die naam ligt een beetje voor de hand, maar is ook weer zo simpel dat die weer heel erg leuk is.

In de podcast willen we over de Paus en het Vaticaan praten op een plezierige manier, met af en toe een grapje, maar niet lollig. Die grens in de gaten houden is moeilijk. Zo komt er een aflevering aan over seks en het Vaticaan. Er moet inhoud in zitten en niet alleen maar weetjes. Weetjes kan je opzoeken. Er moet ook uitleg zijn en duiding.

Je werkt voor radio en televisie, maar hebt niet eerder een podcast gemaakt. Wat zijn jouw eerste ervaringen met dit format?

In de tijd dat ik in Italië woon heb ik al heel veel verteld over het Vaticaan. In een heel grijs verleden aan toeristen of nog steeds bij rondleidingen aan kleine groepen mensen of scholen. Ik weet hoe belangrijk het is om mensen te vermaken. Leerzaam te vermaken. Anders zijn mensen meteen weg.

Voor de NOS wordt alles geperst in het dodelijke format van 2 à 3 minuten. Een podcast is de perfecte oplossing voor de ‘korte format-frustratie’ van iedere correspondent. Want hier kan ik weer een keer echt vertellen. Ik kan ook meer mezelf zijn.

Ik ben een beetje van de oude stempel en vind dat persoonlijke eigenlijk niet zo belangrijk. Ik zie mezelf als Vaticaan-correspondent als de duider en de brenger van de boodschap. De boodschap is belangrijk. Ik veel minder. Deze podcast is een veilig format. Het is een pakketje, een niche ding. Ik kan een beetje van mijzelf weggeven zonder dat het voelt als extreme ijdelheid. Het doet er een beetje toe wie je bent, het maakt het een beetje leuker.

Wat zo leuk is, is dat de afleveringen Pauscast een archief beginnen te vormen. Die afleveringen blijven gewoon staan en die kun je dus blijven vinden. Je maakt dingen voor de eeuwigheid.

Hoe gaan jullie om met de donkere, niet zo ‘aangename’, kant van de Rooms-Katholieke Kerk? Kindermisbruik, de Tweede Wereldoorlog, de rol in de verspreiding van HIV of LHBTI-discriminatie?

Deze dingen worden zeker besproken. Maar we hebben er bijvoorbeeld niet voor gekozen om een hele aflevering te wijden aan seksueel misbruik binnen de kerk. Iedere Pauscast is maar 25 minuten lang. En dit is een heel groot en zwaar onderwerp – stof voor een serieuze documentaire. We stippen het wel aan. Het komt bijvoorbeeld langs als we het hebben over wetgeving in het Vaticaan. In de aflevering die gaat over hoe rijk de kerk is, daar gaat het wel degelijk over de vuile was van de Vaticaanse Bank; de witwaspraktijken van de maffia.

We sparen de kerk niet. We maken geen propagandapodcast. Ik merk nu al dat ik soms wat serieuzer wil zijn. Ik zou wel een hele aflevering aan paus Pius XII willen wijden en hoe het nu echt zat in de Tweede Wereldoorlog. In die fase zijn we nog niet. Nu zijn we bezig met een basis opbouwen van luisteraars die weten dat ze bij de Pauscast dingen kunnen opsteken en denken ‘wat leuk’.

Die serieuzere deep dives zijn dus misschien wat voor een vervolg op de Pauscast. Zou jij freelancers aanraden om een podcast te ontwikkelen?

Jazeker. Als je de kans krijgt om dit te proberen, moet je het zeker doen. Maar vergis je niet: er gaat veel werk in om het mooi te laten klinken. Ik heb het geluk dat er radiotechniek achter de Pauscast zit met een professionele editor. Daarom is het eindproduct ook goed. Dit soort mensen moet je er in zo’n project bij hebben.

Doe het niet als het een half uurtje durend reutelproduct wordt. Mensen willen door de lockdown iets goeds hebben om naar te luisteren. Krijg je de mogelijkheid om een podcast te maken voor radio of een krant, en er is budget om er iets kwalitatiefs goed van te maken? Doe het!

Waar kan je de Pauscast vinden kan? Via je favoriete podcastapp en de websites van NPO Radio 5 en KRO-NCRV.

Andrea Vreede kun je onder meer volgen via haar site en Twitter.