‘De nieuwe heilige oorlog’ uitgelegd

Midden-Oostencorrespondent Patrick Cockburn (The Independent) was onlangs in Nederland voor de promotie van zijn boek De nieuwe heilige oorlog (The Jihadis Return). In De Balie in Amsterdam gaf hij een lezing over de opkomst van de Islamistische Staat en ging hij in gesprek met journalist Arnold Karskens.

“Je moet op de frontlinie staan, maar ik ren niet langer achter de fotografen aan zoals vroeger”, vertelt Cockburn de volgende dag in het interview. Vorig jaar werd Cockburn benoemd tot Foreign Affairs Journalist of the Year 2014. Ondanks dat de hij een pensioengerechtigde leeftijd aantikt, is hij niet van plan om te stoppen met zijn journalistieke carrière, al oogt de gelauwerde journalist zwaar vermoeid terwijl hij vertelt over IS.

[pullquote align=”right”]”Het valt mij op dat boeken over crisissen vaak te laat verschijnen en niet meer aansluiten bij de actualiteiten”[/pullquote]

De snelheid waarmee Cockburn zijn boek heeft gepubliceerd, is bijzonder. Hij begon het te schrijven, vlak nadat de Iraakse stad Falluja in januari 2014 werd overgenomen door strijders van ISIS. In de westerse media was destijds nog weinig aandacht voor de opkomst van de terroristische organisatie. Pas omstreeks juni, na de verovering van de Iraakse stad Mosul, werd ISIS wereldwijd bekend dankzij de beelden van huiveringwekkende zelfmoordaanslagen, gevechten en wrede executies van hun slachtoffers. “Ik wil contemporaine literatuur schrijven”, verklaart Cockburn. “Het valt mij op dat boeken over crisissen vaak te laat verschijnen en niet meer aansluiten bij de actualiteiten.”

Waarom lijkt het alsof niemand de opkomst van ISIS doorhad?

Redacties dachten dat de oorlog in Irak voorbij was. De Amerikanen waren vertrokken en er waren niet zoveel mensen die nog over Irak schreven. Men dacht dat de Iraakse overheid, ondanks zijn zwakheden, het wel redde. Toen ik begon met schrijven, was ik gefrustreerd dat niemand doorhad wat er gebeurde. ISIS had Falluja ingenomen en het Iraakse leger kon het niet heroveren. Er was veel gevochten voor de val van Mosul in juni, maar dit werd nauwelijks opgepikt door de media.

Waardoor zag u wel hoe groot de dreiging was?

Ik heb zowel in Irak als Syrië gewerkt en wist dat ISIS in beide landen steeds sterker werd. De opkomt van de beweging is bijzonder. Het Iraakse leger bestaat uit 350 000 man terwijl ISIS met een paar duizend vocht. Er zijn geen nederlagen geweest in de geschiedenis die zó groot waren. Dat deze beweging een staat heeft gesticht die groter is dan Groot-Brittannië is moeilijk voor te stellen. 

Ik ken Irak en de politiek in het land. Er zijn Soennieten en Sjiieten, maar ook verschillende etnische groepen zoals de Koerden. Ik kom zelf uit Noord-Ierland waar ik ben opgegroeid met verdeeldheid en ik neem het sektarisme daarom serieus. Ik onderschat niet de mate van vijandschap die daarbij heerst. Ook ken ik veel mensen in Irak en zij vertelden mij dat het Iraakse leger niet ging vechten. Het leger bestaat uit mannen die hun positie kopen; het is een geldmachine. Er zijn veel legers in de wereld een beetje corrupt. Maar er zijn niet zoveel legers zoals het Iraakse leger, die volledig corrupt zijn.

Cockburn, inmiddels 65 jaar oud, werd in 1979 correspondent in het Midden-Oosten. Hij werkte voor de Financial Times en later voor The Independent. Hij schreef meerdere boeken over Irak. Voor zijn werk als correspondent ontving hij onder andere de Martha Gellhorn Prize (2005), de James Cameron Prize (2006), the Orwell Prize for Journalism (2009) en de prijs voor Foreign Commentator of the Year (Editorial Intelligence Comment Awards, 2013). 

U stelde, tijdens uw lezing in de Balie, dat het wishful thinking is om IS te zien als een bewapende beweging. IS is, volgens u, een staat. Waarom is er vanuit de bevolking in de veroverde gebieden geen verzet tegen het repressieve bewind?

Het is vergelijkbaar met het verzet tegen de Nazi’s in de Tweede Wereldoorlog. IS is een organisatie met een goede inlichtingendienst, zoals de Nazi’s die ook hadden. Als ze erachter komen dat je tegen ze bent, dan vermoorden ze jou en jouw familie. Inmiddels is de onvrede tegen IS groot vanwege de regels en overtuigingen die ze de bevolking opleggen, maar ik verwacht geen actieve oppositie. Als IS een nederlaag te verduren krijgt, wellicht. Maar dit is nog niet echt gebeurd.

Zal de Islamistische Staat verder uitbreiden?

Het is mogelijk, maar de uitbreiding kwam in oktober tot stilstand vanwege de tegenstand die zij ontmoetten. Na de verovering van Mosul hadden ze het idee dat ze onoverwinnelijk waren en goddelijke steun kregen. Ze hebben inmiddels de meeste Soennitische gebieden veroverd in Irak en het is moeilijker om de andere gebieden te veroveren.

Waarom richtten ze hun pijlen op Mosul en niet op Badgad?

Ze deden iets verrassends en maakten eigenlijk een fout doordat ze de Koerden in Noord-Irak aanvielen. De Koerden waren aanvankelijk buitenstaanders in deze strijd, maar werd hierdoor een nieuwe vijand en zo creëerde IS een nieuw front.

Deze maand schreef u een reeks artikelen voor The Independent over het leven in de Islamistische Staat. Hoe vergaar je als westerse journalist inzicht hierin?

Ik hoefde niet de politieke gedachtes achter IS te weten, maar hoorde veel dezelfde verhalen over de handelswijze van IS in verschillende steden. Die verhalen weef je samen. Mensen zijn bang dat hun zonen moeten vechten en hun dochters worden gedwongen om met IS-strijders te trouwen.

Het is opmerkelijk hoeveel strijders IS rekruteert. Er zijn 6 miljoen mensen in IS-gebied en iedere familie moet één strijder leveren. Het is een soort dienstplicht.

Is IS te verdrijven?  

Alle landen in het Midden-Oosten hebben hun eigen doelen. Turkije wil Assad uit Syrië verjagen, Saoedi Arabië wil af van de invloed van Iran. Dat is de reden dat IS in bedrijf blijft.

Op dit moment wordt de strijd gevoerd om de stad Tikrit, maar er is geen samenwerking. Iedereen vecht zijn eigen oorlog. Als je IS echt wilt verslaan dan moet er worden samengewerkt tussen de grondtroepen en luchtmacht. Militaire samenwerking gebeurt niet, maar dit is waarschijnlijk de enige mogelijkheid om IS te verslaan.

Hoelang blijf u nog Midden-Oostencorrespondent?

Ik wil terug naar Irak en een overzichtswerk schrijven over de gebeurtenissen in het Midden-Oosten sinds de aanslagen van 9/11. Daarbij wil ik verslag blijven doen vanaf de frontlinie. Er zijn dingen die ik nu niet meer doe, maar ik blijf mijn werk voortzetten zolang het kan.

 

De nieuwe heilige oorlog (2015, Amsterdam University Press), ISBN:9789089649270, €19,95.

klein heilige oorlog

 

Vergelijkbare berichten