Facebookdocu Unlike Poetin toont aan: publiek Rusland heeft zelfbeschikkingsrecht

Een interessante Tegenlicht documentaire gisteren over de krachtenvelden in het Russische medialandschap. De in Nederland woonachtige filmmaakster Masha Novikova volgt in Unlike Poetin (terugkijken) de Russische verkiezingen niet vanuit het koude Moskou, maar in een gerieflijke bureaustoel. Dankzij haar Facebook vrienden zit ze op de eerste rij.

Het plot van de reportage is simpel maar boeiend. Volgens Novikova en vooraanstaande digitale kameraden als schaker Gary Kasparov en rockster Yuri Shevchuck heeft Poetin de traditionele media in zijn zak en krijgt de concurrentie weinig spreektijd. En dus wendt de oppositie zich meer dan ooit tot het meest liberale medium dat er is: het internet.

Crowdfunded bijeenkomsten

Het tegengeluid klinkt op de sociale media harder dan ooit. Facebook wordt dé spreekbuis van de oppositie. Die oppositie bestaat vooral uit activist en blogger Alexey Navalny (website), die de netwerksite ook inzet om zijn volgelingen te laten stemmen op sprekers voor de eerstvolgende bijeenkomst. Bijeenkomsten die worden gefinancierd door online crowdfunding.

Leuk zo’n online achterban, maar daarmee boek je nog geen resultaat in de echte wereld. De echte crux is echter dit: het blijft niet bij online gal spuwen. Navalny weet de digitale colonne tot een fysieke vuist te kneden. Hij mobiliseert met zijn oproepen duizenden mensen om het complete Pushkin plein en de Sacharov boulevard met luidkeelse protesten te vullen.

Zelfbeschikking

Dat Poetin uiteindelijk herkozen wordt, volgens Navalny met gestolen stemmen, betekent niet dat het online verzamelen van een achterban betekenisloos is geweest. De discussies en protesten gaan nog steeds door en er ontstaan online steeds meer bronnen voor Russen die ook de andere kant van het verhaal willen horen.

Mexico correspondent Jan-Albert Hootsen schreef eerder al hoe blogs en sociale media journalisten helpen berichtgeving te nuanceren of van een geheel andere invalshoek te voorzien. Dat is slechts stap één. Het Facebook offensief tijdens de Russische verkiezingen laat zien dat de kritische mediaconsument zélf zijn oordeel kan destilleren uit een zwembad van betekenisvolle meningen. Naarmate online nieuwsconsumptie steeds meer gemeengoed wordt zal het publiek alternatieve informatie beter weten te vinden en zal men zich nog meer bewust worden van deze mogelijkheid tot zelfbeschikking.

Een invitatie voor discussieprogramma’s hebben opiniemakers niet langer nodig. Alle bouwstenen zijn online aanwezig. Het podium kunnen ze zelf bouwen.

Waarom Navalny en consorten zo tegen Poetin zijn? Dat legt Anna Politkovskaja uitstekend uit in dit boek.