Een paarse middelvinger voor de Tsjechische politiek
Een paarse, bijna vijf meter lange middelvinger. Die kan de Tsjechische politiek, en in het bijzonder president Milos Zeman, krijgen van David Cerny. De 45-jarige kunstenaar plaatste deze week een negen meter hoge plastic hand op een vlot in de Moldau. De uitgestoken middelvinger wees recht naar het Praagse kasteel, waar de Tsjechische regering zetelt.
Ludieke maar serieuze protesten
Cerny vraagt daarmee op een opvallende manier aandacht voor de politieke situatie in zijn land, voor de volgens hem op macht beluste president en de dreiging dat de communistische partij KSCM na de verkiezingen mee gaat regeren.
Als dat gebeurt, krijgen de communisten voor het eerst na de val van het IJzeren Gordijn in 1989 weer macht.
De paarse middelvinger van Cerny kreeg ook aandacht in de buitenlandse media. Onder andere de New York Times en de BBC berichtten er over. Maar ook al heeft de protestactie van de kunstenaar in Tsjechië ook wel voor reacties gezorgd, in principe is er niet zo veel aan de hand. Ludieke protesten met een serieuze ondertoon, vaak geuit via kunst, literatuur en muziek zijn traditie in het land. Ontstaan in de tijd van het communistische regime. Denk bijvoorbeeld aan de op de Velvet Underground geïnspireerde band ‘Plastic People of the Universe’.
Politieke instabiliteit en corruptie
Maar deze acties zijn juist ook in het huidige Tsjechië erg belangrijk. Het is daarom goed dat het land een traditie van politieke protesten kent. Er heerst een algemeen sentiment in het land dat de revolutie van 1989 niet de beloftes waar heeft kunnen maken. Frustratie over politieke instabiliteit en corruptie zorgen ervoor dat veel mensen niet weten waar ze het zoeken moeten. Velen vinden hun antwoord bij, hoe ironisch ook, de communisten.
En dat is precies waar Cerny zich over opwindt. Hij is van de generatie van na 1989. De kunstenaar werd bekend in 1991 toen hij een voormalige Sovjet-tank (een oorlogsmonument) roze schilderde. Cerny werd voor deze actie gearresteerd, maar de roze tank is nog steeds te bewonderen in het oorlogsmuseum net buiten Praag.
Een Tsjechische traditie
In de jaren erna maakte Cerny vaker politieke statements met zijn kunstwerken. Daarbij vermeed hij subtiliteit. Zijn protest tegen de voormalige president Klaus is een levensgroot voorovergebogen lichaam waarbij bezoekers een ladder kunnen beklimmen en in het achterwerk een filmpje van Klaus kunnen bekijken.
Ook met zijn middelvinger windt Cerny er geen doekjes om. Hij weet dat veel mensen erom zullen lachen. Sommigen zullen het smakeloos vinden. Maar hij houdt een Tsjechische traditie in stand die ook in deze tijd, of misschien juist in deze tijd, onmisbaar is als politiek commentaar.