|

Verkiezingen: stemmen of boycotten?

Er was nogal wat kritiek in Zuid-Afrika op de oproep van enkele ANC-veteranen om bij de verkiezingen van komende week uit protest niet te gaan stemmen. Die kritiek kwam niet alleen van het ANC.

Het is natuurlijk ook een nogal gekke oproep. Als je zo ontevreden bent over het ANC, kun je maar beter op een andere partij stemmen. Dat zwakt het ANC veel sneller af. Nelson Mandela en al die anderen zaten toch niet decennialang opgesloten om een politiek systeem te realiseren waarbinnen maar één keuze mogelijk zou zijn: ANC stemmen of niet stemmen?

Het is bovendien een totaal verkeerd signaal in een land waar politieke apathie al twintig jaar na de invoering van algemene democratie opvallend snel oprukt. Natuurlijk, de opkomst zal volgende week nog steeds wel rond de 70 procent liggen, niet veel lager dan in Nederland. Maar het is toch al een stuk minder dan de bijna 90 procent tien jaar geleden.

De apathie grijpt vooral om zich heen onder jongeren. Van de zogenaamde born-frees, zij die zijn geboren na de afschaffing van de apartheid en dit jaar voor het eerst mogen stemmen, lijkt ruim tweederde helemaal niet naar de stembus te gaan.

En ook eindtwintigers en begindertigers twijfelen meer of ze gaan stemmen dan waarop. Ik heb er de nodige gesprekken over gehad de laatste tijd. Al mijn vrienden hebben zich weliswaar als kiezer geregistreerd, maar velen zullen pas in de ochtend van 7 mei definitief de knoop doorhakken. Ik gok dat de meesten van hen uiteindelijk thuis zullen blijven.

Machteloosheid vs. persoonlijke tevredenheid met status-quo
Het is ook lastig. In een land dat zo ongelijk is als Zuid-Afrika ontkom je er niet aan dat een groot deel van de onderklasse zich machteloos voelt en het idee heeft sowieso toch niet gehoord te worden. Waarom dan stemmen?

De leden van de middenklasse en elite, mijn vrienden, zijn weliswaar zat van de corruptie, maar voelen hun frustratie niet diep genoeg om te kiezen voor een oppositiepartij waarbij zij zich ook niet helemaal thuisvoelen (DA te blank, EFF te links, IFP te Zulu, UDM te Xhosa).

Zij voelen hun frustratie niet diep genoeg doordat er met hun leven feitelijk niet veel mis is. Zij hebben een baan, geld en een auto. Het ANC mag dan beschamend opereren, hun onvrede blijft beperkt tot het salonfähige. Uiteindelijk draait de wereld voor hen toch wel door.

Het maakt dat al genoeg mensen niet gaan stemmen. Ik voorspel dat dit aandeel alleen maar groter wordt bij de komende verkiezingen. Over vijf jaar maken born-frees 30 procent van het electoraat uit. Als zij politiek apathisch blijven, zal de opkomst in 2019 dramatisch zijn.

Beter is het dan ook om, zoals aartsbisschop Desmond Tutu, openlijk te stellen dat je zeker gaat stemmen, maar zeker niet op het ANC. Niemand hoeft te weten waarop dan wel precies. Zo’n uitspraak is een duidelijker en gezonder protest tegen wanbeleid van het ANC dan de oproep niet te gaan stemmen.

Tutu stelde overigens afgelopen week ook dat hij blij is dat Mandela dood is… omdat de voormalige president daardoor niet meer hoeft aan te zien wat een zooitje er van zijn politieke erfenis wordt gemaakt.

Vergelijkbare berichten