#Muslimlivesmatter: wat kunnen we ermee?
#Muslimlivesmatter was vorige week trending na de moord op drie studenten in North Carolina: ‘Wat als de slachtoffers geen moslim waren geweest, maar de dader wel? Was er dan meer media-aandacht gekomen?’
Terechte vragen of niet, als (jonge) buitenlandjournalist kun je het antwoord hierop wel bedenken. In de media is leed nu eenmaal nooit simpelweg leed, en terreur geen terreur. Aan die ongemakkelijke waarheid tornen is heel ambitieus, maar er schuilt iets anders in die hashtag waar we wél wat mee kunnen.
Ik moest denken aan een discussie die ook na Charlie Hebdo oplaaide. Die ging over andere terreurslachtoffers: ‘Waarom staat een bombardement in Palestina of ontvoerd Nigeriaans meisje in een voetnoot – en krijgt Parijs katernen vol?’ In die (soms kromme) vergelijkingen zit een journalistiek handelingsperspectief dat binnen ons bereik ligt. Dat is de schreeuw om het verhaal. Nieuws doet er blijkbaar pas echt toe, it officially matters, als iemand er een verhaal van maakt. Met een kop en staart, liefde of schurende pijn erin.
Nieuws laten leven
Als je in de afgelopen tien jaar besloot de journalistiek in te gaan, dan is het een vereiste dat je nieuws kunt laten leven. Met enkel feiten verzamelen kun je nog moeilijk je brood verdienen. Daarom leren we de kunst van het vertellen met alle tools, widgets en interactie die daar bij horen. Het is mede dankzij die nieuwe generatie verhalenvertellers dat zoveel mensen zich vorige maand een beetje Charlie voelde.
[pullquote align=”right”]Onaangeklede informatie was er te over, maar daar ging het verhaal van Deah, Yusor en Razan nog niet mee leven [/pullquote]
Lezers weten dus wat er mogelijk is. Dat er verhalen bestaan zijn die je 24/7 bezig houden, je diep kunnen raken. Dan neem je geen genoegen met een droog lijstje feiten.
‘Drie moslimstudenten door hun hoofd geschoten op deze plek en dit zijn hun namen.’ of ‘Tien Palestijnen zo laat op dit strand gedood door een raketaanslag.’ Die onaangeklede informatie was er natuurlijk te over – maar daar ging het verhaal van Deah, Yusor en Razan of de Palestijnse kinderen nog niet mee leven.
De Inconvenient Universal Truth
Ik betwijfel of de mensen die #muslimlivesmatter trending maakte op een interactieve liveblog zaten te wachten. Belangrijker was misschien de wens dat andere mensen konden voelen wat zij voelden. En precies daarin ligt de eeuwenoude kern, the heart of the matter, van verhalen vertellen. In storytelling-jargon ook wel de Universal Truth (in het Nederlands klinkt dat nog evangelischer) van verhalen genoemd.
Een Universal Truth is iets waar bijna iedereen (rijk, arm, Palestijn of Drentenaar) zich in herkent, of tenminste iets bij kan voorstellen. Moederliefde, liefdesverdriet of jaloezie zijn klassieke voorbeelden. Ergens spijt van hebben of dolverliefd zijn horen ook in dat rijtje thuis.
In ieder (let maar eens op) sterk verhaal staat tenminste één Universal Truth. In die over Charlie Hebdo zaten vaak meerdere verwerkt. De angst voor extremisme of om gruwelijk vermoord te worden, lagen voor de hand. Soms waren ze geraffineerder. Veel mensen hebben, net zoals Charlie, wel ergens in moeten blijven geloven, ondanks de nodige weerstand vanuit je omgeving.
One of the victims, Yusor,dancing w/ her father on her wedding day only 2 months ago. @takeonhate #ChapelHillShooting pic.twitter.com/qRMQJmvcye
— Rashida Tlaib (@RashidaTlaib) February 11, 2015
Vorige week dook een foto op van de bruiloft van Daeh en Yusor, nog maar 2 maanden geleden. De band tussen vader en dochter: een Universal Truth bij uitstek
Mijn Charlies
Afgelopen weken draafde ik in discussies met vrienden over Charlie Hebdo een beetje door. Dat kwam doordat ik tijdens die bange dagen in Parijs een krankzinnig goed boek over Afghanistan las. No Good Men Among the Living (2014) gaat over Amerikaanse blunders tijdens de War on Terror.
Onbekende Afghanen zoals Abdul, Musqinjar of Heela werden mijn Charlies. Ik las over hun angsten en dilemma’s. Ik herkende bijvoorbeeld het verlangen naar wraak als iemand je hart breekt. Of dat je de verkeerde keuzes kunt maken als je bang of in het nauw gedreven bent. Veel hoofdpersonages van No Good Men Among the Living worden onterecht gemarteld, vermoord of verliezen hun verstand in de oorlog.
Reading @Anand_Gopal_’s No Good Men Among The Living. Fascinating account of Afghan lives, beyond cold, plain numbers pic.twitter.com/5IQMUgFKAN — Neyaz Farooquee (@nafsmanzer) February 13, 2015
De schrijver Anand Gopal knoopt honderden uren interviews en onderzoek, namen, plaatsen, feiten en cijfers aan elkaar tot een weergaloos nieuwsverhaal. Met enkel Universal Truths op een rijtje, zonder die droge feiten, vertel je immers alleen sprookjes of doe je aan stemmingmakerij.
‘Hoezo wist ik – weet de wéreld – dit niet?’, vroeg ik me steeds af. ‘Afghan lives matter’ had ik zo in alle staten kunnen verzuchten. Niet zo gezellig voor mijn vrienden, maar voor journalist Gopal zijn hoogste doel bereikt. Dat ik, 27-jarige Amsterdamse, de paniek van een 59-jarige warlord in een dorp in Uruzgan kan voelen. Dat heeft helemaal niets te maken met zijn gedrag goedkeuren, enkel met het hele verhaal over de War on Terror beter begrijpen.
Op ontdekkingstocht
Als er van alles in de wereld gebeurd dat onze verstand te boven gaat, dan is de journalistieke zoektocht naar Universal Truths er één om serieus te nemen. Net zo serieus als nieuwe en innovatieve storytelling-tools.
Herken je het gevoel dat alles waar je in gelooft op het spel staat? Heb je je wel eens angstvallig vastgehouden aan iets wat alleen schijnzekerheid gaf? Voelde je je de afgelopen maanden soms doodsbang, omdat de wereld in brand lijkt te staan? Kun je je voorstellen dat je verzuipt in een aaneenschakeling van verkeerde keuzes – of gewoon domme pech? Ik denk dat er onder al die Parijzenaren, Amerikanen, lone wolves, terroristen, gelovigen, twijfelaars, Afghanen of Palestijnen nog een hoop Universal Truths te ontdekken zijn.
