2014 wordt het jaar van Bosnië
Het jaar 2014 is voor Bosnië een belangrijk historisch jaar vol met herdenkingen en historische mijlpalen. Tegelijkertijd staat het land op economisch en politiek vlak stil en laten de demonstraties van de afgelopen maand de huidige stand van Bosnië zien.
Drie mijlpalen zullen Bosnië dit jaar in het nieuws brengen, de ultieme gelegenheid om de situatie van de Bosnische burger aan het voetlicht te brengen.
1. Dertig jaar Olympische Spelen.
Op 8 februari 2014 was het precies dertig jaar geleden dat de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Sarajevo plaatsvond. De stad had festiviteiten georganiseerd maar die werden volledig ondergesneeuwd door de rellen die een dag eerder in het politieke centrum om zich heen grepen.
Tegelijkertijd is er van de Olympische glorie weinig over. De mascotte Vucko is nog overal te zien en ook het Olympische logo is her en der nog present. De sportgelegenheden zijn echter verwaarloosd en worden nooit meer gebruikt. De bobsleebaan ligt in een schrijnende staat net buiten Sarajevo op de berg Trebivice.
Onder de graffiti en met gaten in de baan is het moeilijk voor te stellen dat het ooit het sportieve centrum van de wereld was. Misschien is het wel illustrerend voor de Bosnische situatie waar de economie op zijn gat ligt met een werkloosheidscijfer van veertig procent.
2. 100 jaar geleden moord op Gavrilo Princip
Op 28 juni 1914 schoot Gavrilo Princip de Oostenrijk-Hongaarse kroonprins Frans Ferdinand dood in Sarajevo, het betekende het begin van de Eerste Wereldoorlog. De honderdjarige herdenking van de moord zal veel aandacht trekken. De Tour de France organiseert een wielerronde door Bosnië, die door drie gebieden met verschillende etniciteiten zal worden gereden.
Toch laat de herinnering van Gavrilo Princip meer zien dan enkel het feit dat hij de Eerste Wereldoorlog ontketende. In Joegoslavië, onder Tito, werd de Serviër Princip gezien als een volksheld die opkwam voor het Joegoslavische belang. Een eigen museum, voetafdrukken in de stoep en een eigen brug.
Na de val van Joegoslavië achtte de Bosnische politiek dat Princip toch iets te veel Serviër was. Het museum staat er nog maar kent nu een wassenpop van Frans Ferdinand. De voetafdrukken zijn er niet meer en de brug heet nu de Latin Bridge. Zoals de achterneef van Gavrilo Princip in de documentaire In Europa, van Geert Mak, zei: De geschiedenis van Bosnië wordt elke vijf jaar herschreven en dat komt niet door de geschiedenis maar door de schrijvers daarvan.
3. Debuut op het WK
Voor het eerst zal Bosnië deelnemen aan het WK voetbal, gehouden in Brazilië. Voetbal als een verbindende factor, tenminste dat is het sociologisch effect dat het vaak lijkt te hebben. In Nederland kleurt iedereen Oranje, in België zijn Walen en Vlamingen verbonden in de Rode Duivels. In Bosnië wordt de wedstrijd niet eens uitgezonden in de Bosnisch Servische entiteit.
Het voetbalelftal is groot in Sarajevo maar het Servisch elftal is groter in Banja Luka. En de Kroaten zullen eerder Kroatië aanmoedigen dan Bosnië. ‘Iedereen in de Servische Republiek is voor Servië. Bosnië is niet ons team. En ik zal ook niet juichen voor Bosnië’.
Het land is verdeeld in twee entiteiten en de politieke rompslomp die dat geeft maakt politieke hervormingen moeilijk. Op lokaal niveau zullen de demonstranten succes kunnen boeken en in Sarajevo zijn er ook al successen geboekt. Toch lijkt een verandering van het hele land, dat vastgenageld ligt in het Dayton-akkoord, bijna onmogelijk.
Olie op het Bosnische vuur
De demonstranten zijn klaar met de corruptie, vriendjespolitiek en de hoge werkloosheid. Politieke veranderingen worden geëist. En misschien wordt 2014 wel het jaar van de grote ommekeer voor de Bosnische burgers. Internationale aandacht zal er genoeg zijn en misschien is dat wel juist het beetje olie dat het vuur van de Bosnische burger echt doet ontvlammen.
Gerwin Peelen doet onderzoek in Sarajevo voor zijn masterthesis Culturele Antropologie en probeert antwoord te krijgen op de vraag hoe de bezoekers van een alternatief café omgaan met de verschillende narratieven in de Bosnische samenleving, en hoe het café zichzelf etaleert als alternatieve plek. Volg zijn ontwikkelingen hier.
