Hugo Chávez gaf latino’s zelfbewustzijn

Hoog in de Andes in Ecuador hoorde ik op de autoradio het onvermijdelijke: Hugo Chávez is dood. Op de parkeerplaats van het eerste de beste eettentje waar ik twee minuten later stopte en waar normaal gesproken alleen gezellige salsa te horen is, stond de radio al op maximaal volume op een nieuwszender. Chávez was dan ook niet alleen belangrijk voor zijn eigen Venezuela, maar voor heel Latijns-Amerika. Hij heeft heel veel arme latino’s zelfbewustzijn gegeven, schrijft Arjan Meesterburrie. 

Daarom is niet alleen in Venezuela, maar ook hier in Ecuador en in andere bevriende landen als Argentinië,  Cuba en Bolivia een periode van nationale rouw afgekondigd. In Venezuela zelf bedraagt die rouwperiode zeven dagen. Ook alle scholen zijn de komende drie dagen dicht.

Groot leider
De Braziliaanse presidente Dilma Roussef zei heel treffend hoe de verhouding van de gematigder landen op het continent was met de totalitaire Chávez:  ”De Braziliaanse regering was het niet altijd met hem eens, maar hij was absoluut een groot leider die veel heeft betekend voor de ontwikkeling van het Latijns-Amerikaanse volk en hij was daarom ook een vriend van Brazilië”

De eigenaresse van het eettentje hoog in de bergen was overigens vooral blij dat er nu eindelijk een eind is gekomen aan de maandenlange periode van onduidelijkheid. Want geen enkele latino geloofde écht dat Chávez nog zou herstellen, ondanks alle optimistische berichten die zijn politieke vrienden tot een aantal dagen geleden over ons uitstrooiden.

Steun en eigenwaarde voor armen
Nadat ‘El Comandante’ in 1998 aan het roer kwam heeft hij onmiddellijk maatregelen genomen om het leven van het de arme bevolking te verbeteren tot grote woede van de elite die gewend was het overvloedige oliegeld te delen met Amerikaanse bedrijven.

Onderwijs, zorg, land voor kleine boeren en gesubsidieerd voedsel waren de tastbare zaken waar de allerarmsten van profiteerden, maar het allerbelangrijkste is dat Chávez het volk eigenwaarde bijbracht na decennia te zijn uitgemolken door een kleine groep rijken.

Zijn door de 19e eeuwse vrijheidsstrijder Simon Bolívar geïnspireerde ‘Boliviraanse Revolutie’ zorgde ervoor dat een groot deel van Latijns-Amerika linksaf sloeg.

In onder meer Ecuador, Bolivia, Uruguay en in mindere mate Argentinië en Brazilië zijn nu vergelijkbare socialistische presidenten aan de macht. Al was Chávez wel de meest flamboyante en omstreden leider samen met Fidel Castro.

Drukbezochte begrafenis
Het is dan ook niet voor niks dat vrijwel alle presidenten van het continent halsoverkop naar Caracas vertrekken om vrijdag de ongetwijfeld emotionele begrafenis van Chávez bij te wonen.

Onder andere Cristina Fernández (Argentinie), Dilma Roussef (Brazilie), Rafael Correa (Ecuador) en Evo Morales (Bolivia) zullen van de partij zijn.

Strijd om opvolging
Chávez heeft zelf tijdens zijn laatste optreden in het openbaar zijn vice-president Nicolás Maduro aangewezen als opvolger. Volgens de laatste peilingen vóór het overlijden van ‘El Comandante’ zou Maduro de verkiezingen ruimschoots winnen, maar er zijn kapers op de kust.

Oppositieleider Henrique Capriles van de partij ‘Rechtvaardigheid Eerst’ verloor de laatste verkiezingen tegen Chávez in oktober niet eens zo heel ruim (44% versus 55%) en maakt tegen de veel minder charismatische Maduro zeker een kansje.

Capriles uitte direct na het overlijden van Chávez zijn medeleven met de familie en zijn aanhangers en riep op tot eenheid onder het Venezolaanse volk op dit moeilijke moment

En dan is er ook nog parlementsvoorzitter Diosdado Cabello, partijgenoot van Chávez en Maduro. Hij ontkent zelf in alle toonaarden dat hij het stokje van ‘El Comandante’ wil overnemen, maar volgens veel politiek analisten zou hij weleens een veel geschiktere opvolger kunnen zijn dan Maduro.

Verenigde Staten
Het kapitalisme is altijd de grote vijand geweest van Chávez en George W. Bush was daar de verpersoonlijking van. Dat verleidde Chávez ooit ook om Bush tijdens een VN-toespraak met de duivel te vergelijken en vervolgens tot grote hilariteit van de aanwezigen te zeggen dat de zaal nog naar zwavel rook.

Nu ruikt de VS de kans om de relatie te verbeteren. Barack Obama wees in een eerste reactie op “belang van het ontwikkelen van een constructieve relatie met de Venezolaanse regering” en stelde ook dat Venezuela aan een nieuw hoofdstuk in zijn geschiedenis begint.

Moeilijk nieuw hoofdstuk
Wie dat nieuwe hoofdstuk gaat schrijven en of het chavisme ook zonder de naamgever voortleeft weten we binnen een maand, want er moeten nu binnen 30 dagen verkiezingen worden uitgeschreven.

De nieuwe president erft in elk geval een ineengestorte economie en aan banden gelegde kritische media: ”Veertien jaar socialisme, er is in die tijd veel bereikt. Maar wat is nu die heilstaat als je bang en voorzichtig met je mening moet omgaan?”

Dit artikel verscheen eerder op de blog van correspondent Arjan Meesterburrie.