Terreur in de regio van Sotsji
De Olympische Winterspelen in de Russische badplaats Sotsji bezorgden het Kremlin de afgelopen maanden behoorlijke kopzorgen. Het gebied is niet sneeuwzeker en aan de bouwwerkzaamheden hing een flink prijskaartje. Bovendien bleek dat belangrijke staatshoofden de spelen liever mijden vanwege de politieke situatie in Rusland. Kan het nog problematischer? Ja hoor, want vorige week werd weer pijnlijk duidelijk dat de Noord-Kaukasus een broeinest van terroristen is.
Zeker 16 mensen kwamen om bij een zelfmoordbomaanslag op een treinstation in Volgograd, gevolgd door een bomaanslag op een bus in datzelfde gebied. Volgograd, vroeger Stalingrad, ligt zo’n 600 kilometer van de Tsjetjeense hoofdstad Grozny. Achter Grozny ligt de bergketen van de Noord-Kaukasus waar zich sinds de jaren 90 terroristen schuilhouden die strijden voor onafhankelijkheid. Sotsji grenst aan die bergketen. De plaats waar begin 2014 de Spelen worden gehouden, is een ideaal doelwit voor de terreurorganisatie die vanuit het gebergte opereert.
Sinds 2008 maakt terreurleider Dokoe Oemarov de Noord-Kaukasusregio onveilig met zijn Kaukasisch Emiraat. Deze terreurorganisatie leidt kleinere groeperingen die (gewapend) strijden voor onafhankelijkheid van de regio, die nu tot Rusland behoort. Ze willen er een shariastaat stichten. Om de aandacht op zich te vestigen voeren ze regelmatig bomaanslagen en verrassingsaanvallen uit op Russische autoriteiten en burgers. In de eerste vier jaar na haar oprichting heeft het Kaukasisch Emiraat zeker 1800 mensen gedood.
Allesbehalve gedecimeerd
Geen wonder dat de Russische autoriteiten bij iedere succesvolle antiterreuractie trots aan de media laten weten hoeveel strijders er zijn gedood. Begin 2013 begonnen de Russen met een grote antiterreuractie in de Noord-Kaukasus die al aan tientallen strijders het leven heeft geëist. Maar de groepering van Oemarov (geschat op zo’n 1000 terroristen) is allesbehalve gedecimeerd. Het eerste half jaar doodden Russische veiligheidsdiensten ongeveer 50 militanten. Dat de organisatie nog sterk is, valt te zien aan de bomaanslag die zondag werd gepleegd en de bomaanslag in een bus eerder dit jaar waarbij zes doden vielen.
De antiterreuracties van Rusland hebben bovendien een averechts effect. De Russische veiligheidsdiensten als de FSB gebruiken excessief geweld en schenden de rechten van de burgers die in de regio wonen, waardoor de bevolking meer sympathie krijgt voor de islamitische strijders in de bossen. Jongeren sluiten zich bij de radicalen aan, terwijl ouderen financiële steun geven of onderdak bieden. Het Kaukasisch Emiraat heeft na 2009 weliswaar geen grote aanslagen gepleegd buiten Zuid-Rusland, na drie aanslagen in Moskou en Sint-Petersburg die elk tientallen levens kostten, maar het houdt de Noord-Kaukasus wel in haar greep. Wekelijks is er een dodelijke aanslag in de regio.
Op 3 juli verscheen op de website KavkazTsentr, de spreekbuis voor het Kaukasisch Emiraat, een video waarin Oemarov zijn aanhangers aanmoedigde aanslagen te plegen tijdens de Spelen in Sotsji. De Spelen worden ‘op de botten van onze voorouders’ gehouden. ‘Wij als moedjahedien zijn verplicht dat niet toe te staan, met behulp van alle methoden die door de almachtige Allah zijn toegestaan’, sprak de rebellenleider. Het Kremlin heeft niet stilgezeten en neemt de dreiging van Oemarov en zijn ‘bandietenbende’ bloedserieus.
Drones en douaneposten
Behalve de politieke en economische inspanningen die het Kremlin moet leveren om de Winterspelen tot een succes te brengen, vormt veiligheid dan ook een belangrijke rol bij de voorbereiding. De grenzen met nabijgelegen regio’s worden hermetisch afgesloten met extra douaneposten. Er is videosurveillance en drones vliegen over Sotsji om verdachte situaties op tijd te herkennen. Een nieuwe wet heeft de maximale celstraf voor terroristen uitgebreid van 10 naar 20 jaar. Ook familieleden van een militant kunnen door de nieuwe wet verantwoordelijk worden gehouden voor wat de geradicaliseerde van de familie doet. Of dat voldoende is? Striktere regelgeving heeft voor betere beveiliging in het openbaar vervoer gezorgd, maar dat kon de bomaanslag van zondag niet voorkomen.
De Britten en Amerikanen hebben een waarschuwing uitgevaardigd voor iedereen die naar de Olympische Spelen wil gaan. Het wordt sterk afgeraden buiten de stad te gaan. De bomaanslag in Volgograd heeft de Russische autoriteiten weer op scherp gezet. Dat er een terreurdreiging uitgaat aan de Olympische Spelen is zeker. Het Kaukasisch Emiraat heeft in ieder geval één doelstelling volbracht: angst zaaien.