De omgekeerde en onbegrepen migratie
“Waarom??” is steevast de vraag die mensen me stellen als ik zeg dat ik van Nederland naar Turkije ben gemigreerd. Het gaat er simpelweg niet in. Waarom, zo gaat de gedachte, zou je van een “boegbeeld der beschaving” verhuizen naar een land waar alles minder is en het leven één grote overlevingstocht? Hoewel ik altijd probeer aan te geven dat volgens mij de zaken niet zo zwart-wit liggen, begrijp ik het onbegrip van de vraagstellers wel.
Het leven in Nederland is over het algemeen inderdaad een stuk makkelijker dan in Turkije. In een welvaartsstaat is het nu eenmaal beter toeven dan in een instabiel land in ontwikkeling. In Turkije ligt het onderwijsniveau over het algemeen een stuk lager – als je er überhaupt gebruik van kan maken. Arbeidsrechten zoals we die in Nederland kennen zijn een utopie en als je daar problemen mee hebt staan er voor jou tien anderen in de rij. Dan hebben we de voordelen die een Nederlands paspoort ten opzichte van een Turks paspoort bieden nog niet eens behandeld.
Westers = beter
Naast deze harde feiten kan een belangrijke overkoepelende factor het onbegrip beter verklaren: De historisch gegroeide neiging om alles dat westers is als goed en beter te beschouwen. In het Ottomaanse Rijk en in de vroege jaren van de Republiek kwam alle inspiratie voor hervormings- en moderniseringsprocessen uit het Westen. Onlangs zag ik een veelzeggende reclame voorbij komen die een ventilator aanprees: “Voldoet aan Europese standaarden.”
Veel leeftijdgenoten die de kans hebben proberen, vaak vanwege het problematische politiek-culturele klimaat, hun geluk in het Westen te beproeven, of spelen met die gedachte. Hilal Ӧztaş, masterstudent geschiedenis aan prestigieuze Koç Universiteit, legt uit waarom: “Iedereen denkt hier het leven van een ander te kunnen bepalen. Mijn moeder, bijvoorbeeld, kan het door sociale druk niet verkroppen dat ik op mezelf woon in een huis van de universiteit en niet in een cemaat-huis (van de gemeenschap van Fehtullah Gülen, TT). Van die mentaliteit heb ik schoon genoeg.”
Persoonlijke ontwikkeling
Wat trekt mij dan – naast een journalistieke interesse – toch aan in Turkije? Het is meer dan Kuifje op avontuur, zoals een Nederlandse vriend het verwoordde. Het is de mogelijkheid tot professionele en persoonlijke ontwikkeling. Waar men in de Tweede Kamer debatteert over waarom de koopkracht twee cijfers achter de komma is gedaald, gaat het debat in Turkije over fundamentele mensenrechten. Over leven en dood. Dat maakt Turkije tot een journalistieke goudmijn.
Doordat het leven zo onzeker is weten mensen heel goed van het moment te genieten. Een eigenschap die een jongen uit calvinistisch Nederland geen windeieren zal leggen. Als de pensioenfondsen toch leeg zijn tegen de tijd dat mijn generatie er aanspraak op maakt, kan je immers maar beter in het moment leven. Tenslotte is het leven in Turkije hard. Zonder je ellebogen te gebruiken krijg je niets gedaan en assertiviteit is noodzakelijk om te functioneren. Ook een eigenschap die een jongen uit de comfortzone die Nederland heet goed van pas kan komen.
