Het Schotse referendum: strijd tussen traditionele en nieuwe media
Zal Schotland voor onafhankelijk kiezen en voortaan zelf beslissen over zaken als defensie en buitenlands beleid? Volgens de meest recente polls zal een meerderheid (54%) van de Schotten morgen met een ‘yes’ voor onafhankelijkheid stemmen. Best gek eigenlijk, omdat traditionele media door het hele land in hun berichtgeving de neiging hebben zich tegen een onafhankelijk Schotland op te stellen.
Dat bleek tenminste uit een onderzoek van John Robertson, professor mediapolitiek aan de Universiteit van West-Schotland. Eerder dit jaar toonde hij aan dat er met name bij de Schotse BBC sprake was van een uitgesproken standpunt tegen onafhankelijkheid.
Zo werd er over het algemeen veel meer aandacht besteed aan Alistair Darling en zijn anti-onafhankelijkheid, ofwel ‘Better-Together’-campagne. Maar de berichtgeving rondom Alex Salmond en zijn yes-campagne had weer opvallend vaak een negatieve toon. Volgens Robertson ging het zelfs zo ver dat er gesproken kon worden van demonisering tegenover Salmond. Door het kinderlijke portret dat media van hem neerzetten, zouden Salmond’s expertise en geloofwaardigheid in twijfel getrokken worden, aldus Robertson, die zich in zijn onderzoeken vooral richt op berichtgeving in democratieën en conflicten.
Propaganda
Gekleurde berichtgeving is een fenomeen waarvoor we moeten uitkijken volgens de professor. “In totalitaire staten weet je dat je de media niet kunt vertrouwen, daar wordt er niet eens aandacht besteed aan gedachtesturing omdat mensen toch wel weten dat de media de hele boel aan elkaar liegen. Maar in een democratie is dat anders. Daar moeten mensen zich bewust van worden.”, concludeert hij in zijn reportage ‘The Bigger the Lie”.
Natuurlijk heeft iedereen zijn persoonlijke mening, en Robertson is uitgesproken pro-onafhankelijk. De BBC reageerde op de kritiek door te stellen dat ze er alles aan doen om hun verslaggeving ‘fair and balanced’ te laten zijn.
Als je hier in Engeland de koppen van de grote kranten ziet zijn die overwegend ‘pro-United’, en wordt de yes-campagne veelal afgekraakt.
Toch valt het op dat media een kant kiezen, en niet alleen in Schotland. In Engeland kiezen de kranten zoals altijd bij verkiezingen een kant. De Engelse krantenkoppen waren – niet verrassend – overwegend tegen een Schotse onafhankelijkheid en de yes-campagne werd vooral afgekraakt. The Independent benadrukt vooral de nederlagen die de partij lijdt. Koppen als “Yes’ campaign suffers another blow as banks say they will leave when Scotland becomes independent” spreken boekdelen.
The Guardian pakt het wat subtieler aan: “Alistair Darling: ‘You can be patriotic and say no to independence’” . The Telegraph juist weer niet, door te koppen met “Scotland heading for a ‘Great Depression’ after a Yes vote”. En de wat dramatische Daily Mail, laat helemaal weinig tot de verbeelding over: “Scottish independence would be worse than the 2008 banking crash, warns Alistair Darling” .
Liever online
Het valt op hoe vaak Alistair Darling van de no-campagne geciteerd wordt, en hoe weinig Alex Salmond – de man die vóór een onafhankelijk Schotland strijdt. Het nieuws lijkt sterk gevoed te worden door gevestigde bronnen uit het grote bedrijfsleven en door de economische onzekerheid die gepaard gaat met het opkomende referendum. Vanwege de onzekerheid in het bedrijfsleven is het vrij logisch dat zij de onafhankelijkheid niet zien zitten.
Toch heeft Salmond bewezen dat zijn negatieve portrettering niet het einde hoeft te betekenen. Wegens slimme online marketing van zijn partij bloeit de populariteit van zijn yes-campagne vooral op via sociale media. Maandag nog protesteerden 4000 ja-stemmers voor een Boycot van Biased Coverage – niet geheel toevallig afgekort tot BBC.
Het lijkt er dus op dat mensen zich, zoals professor Robertson al hoopte, steeds meer bewust worden van de partijdigheid die traditionele media met zich mee kunnen brengen. Of dat in de stembusresultaten is terug te zien? Het zal morgen blijken.
