Oproep: stop met gratis correspondentenwerk

Door Laura Postma

Per toeval stuitte ik op deze website, bij het lezen van het laatste opiniestuk van Niels Posthumus, op een artikel dat pakweg een jaar geleden door DBR-collega Sjoerd Klumpenaar werd geschreven. In dit stuk, met als titel ‘Freelancers, werk niet gratis voor media met geld’ wordt er gesteld dat er van steeds meer journalisten wordt verwacht gratis te werken, onder het lokkertje ‘een podium’ te krijgen voor hun werk. Dit gebeurt aan de ene kant omdat er in de media minder geld beschikbaar is, aan de andere kant omdat het aanbod van (freelance) journalisten groot is en er dus blijkbaar gekozen kan worden voor gratis werk.

Het ‘podiumprincipe’
Ik weet uit ervaring hoe lastig het is om als jonge journalist in Nederland te overleven en er op een of andere manier tussen te komen. Sterker nog, het is een van de redenen (maar zeker niet de hoofdreden, laat ik dat voorop stellen) dat ik heb besloten naar het buitenland te vertrekken en freelance correspondent te worden.

Bij mijn vertrek uit Nederland richting Tsjechië had ik al redelijk wat journalistieke ervaring, maar nog weinig contacten; ik werkte ook nog niet voor de media waar ik graag voor wilde werken. De eerste periode in Praag bestond er dan ook vooral uit om bekend te maken aan media-Nederland dat ik als Centraal- Oost-Europa correspondent in Praag te vinden was. In die situatie heb ik dankbaar gebruik gemaakt van het ‘podium-principe.’ Maar natuurlijk heb ik ook altijd, en met voldoende regelmaat, betaalde opdrachten gekregen.

Niet alleen jonge journalisten
Sjoerd schrijft in zijn stuk dat het probleem zich vooral voordoet bij jonge journalisten. Mensen die net zijn afgestudeerd en gemotiveerd op zoek zijn naar werk.

Maar daar stopt het niet. Want er zijn niet alleen maar veel (jonge) journalisten, er zijn ook veel freelance correspondenten. En daar zitten echt wel ervaren journalisten tussen. Die ook wel eens gratis werk doen. Dat is niet heel erg, maar er zijn grenzen. Of beter gezegd, daar zouden grenzen aan moeten zitten.

‘We hebben geen budget'[pullquote align=”right”]Het frustreert mij dat ik een schuldgevoel krijg als ik om betaling vraag, daar waar er ‘geen budget’ is.[/pullquote]
Ik ben inmiddels iets te vaak gebeld door media, zowel publieke als commerciële omroepen, met de vraag even snel iets uit te zoeken. Er is informatie nodig uit Tsjechië of Slowakije en het is dan aan mij (of dat is tenminste de vraag) om het uit te zoeken. Dat ‘even’ kan echter al snel een paar uur, of een halve dag worden. Als ik vraag wat daar tegenover staat, blijft het stil. Het antwoord: eerst maar eens kijken of je iets kunt vinden, dan moet ik even met de eindredacteur bellen en dan kunnen we praten over tarieven.

En dan is er natuurlijk het principe van ‘we hebben geen budget’. Helaas is dat meestal het geval bij de publieke omroep. Ik begrijp heel goed dat er bezuinigingen zijn en dat men toch goede programma’s wil blijven maken. Maar betekent dat dan dat wij daarom gratis moeten werken? Het frustreert mij dat ik een schuldgevoel krijg als ik om betaling vraag, daar waar er ‘geen budget’ is.

Een signaal afgeven
Ik benadruk dat dit mij meer dan eens is overkomen, bij meerdere media. Ik ben natuurlijk hartstikke blij dat media mij weten te vinden, maar ik moet mezelf eraan blijven herinneren dat ik (letterlijk) echt wel wat waard ben als correspondent. En de blijdschap over nieuwe, interessante opdrachtgevers mag er niet toe leiden om dus het werk gratis te accepteren.

Helaas is er, net als in het stuk van Sjoerd wordt geconcludeerd, niet echt een duidelijk antwoord, of een duidelijke oplossing. Maar het zou op zijn minst een idee kunnen zijn om als freelance correspondenten een signaal af te geven en niet zomaar meer gratis werk te accepteren. Of dit realistisch, dan wel haalbaar is, weet ik niet, maar ik ga het proberen!