‘Wie onvoorbereid op pad gaat, brengt zichzelf en anderen in gevaar’
De dagen dat een witte vlag met de woorden PRESS genoeg waren om je veilig door oorlogsgebied te bewegen liggen ver achter ons. Tegenwoordig zijn journalisten naast getuigen ook steeds vaker doelwit. Hoe zorg je ervoor dat je veilig op pad kan?
Voordat ik in 2011 naar Beiroet verhuisde om Midden-Oosten correspondent te worden sprak ik af met Aernout van Lynden, een oud-correspondent van Sky news. Een van zijn adviezen: zorg dat je nooit boven de tweede verdieping slaapt, dan kan je veilig het raam uitspringen als het gebouw wordt geraakt.
Goede voorbereiding is het halve werk
Veiligheid stond niet bovenaan mijn lijstje toen ik vertrok. Eenmaal in Beiroet leerde ik van collega’s dat wie onvoorbereid op pad gaat, niet alleen zichzelf, maar vaak ook anderen in gevaar brengt. Zorg dat je zo veel mogelijk weet over een gebied, zeker als er actieve frontlinies zijn. Breng in kaart waar de goede ziekenhuizen zijn, en zorg dat je de juiste papieren, genoeg contant geld en een lijst met noodnummers hebt. Als je naar gevaarlijk gebied gaat, zorg er dan voor dat er iemand is bij wie je inbelt; dat kan iemand van de redactie zijn of een vriend.
Eerste hulp redt levens
De dood van fotograaf Tim Hetherington in Libië, in 2011, sloeg bij de gemeenschap van buitenlandcorrespondenten in als een bom. Als iemand de juiste eerste hulp had toegepast, was hij niet gestorven, ontdekte zijn collega en vriend Sebastian Junger. Hij richtte Reporters Instructed in Saving Colleagues (RISC) op om freelancejournalisten goedkoop te trainen in eerste hulpvaardigheden. Zorg er dan ook voor dat je minimaal een eerste hulp diploma op zak hebt voor je vertrekt, zodat je collega’s, en jezelf, kan helpen mocht dat nodig zijn.
Behandelen is goed, maar voorkomen is beter
Wie zich bewust naar oorlogsgebied begeeft doet er goed aan ook te weten hoe gevaar te beperken. Daarvoor zijn er speciale cursussen, zogeheten Hostile Environment Trainingen. Tijdens de 3-daagse cursus Verslaggeving in Conflictgebieden van de NVJ leerde ik naast eerste hulpvaardigheden hoe me te gedragen bij controleposten. Een paar jaar later in het Engelse Hertfordshire leerden militairen mij waar te schuilen voor kogels (wel achter het motorblok, niet achter een portier), wederom eerste hulp en hoe je bepaalde vragen met je naasten dient voor te bespreken om te dienen als bewijs van leven tijdens een ontvoering.
De cursussen zijn vaak prijzig, maar gelukkig zijn er stichtingen zoals de Rory Peck Trust en de Frontline Freelance Register waar je kan aankloppen voor een beurs. Mocht dat geen optie zijn, dan is het boek ‘How to avoid being killed in a war zone’ van de Britse journaliste Rosie Garthwaite een goed startpunt; ze gidst je langs het plannen van een reis tot verschillende wapens.
En, mocht het ondanks alle voorbereidingen toch misgaan, zorg ervoor dat je goed verzekerd bent. Reporters without borders hebben speciale verzekeringen voor journalisten en ook Battleface is een goede optie voor wie verzekering zoekt voor landen die niet per als vakantieland te boek staan. Zo kom je alsnog veilig thuis.