Zuid-Afrikanen die horen dat ik journalist ben, drukken mij vaak op het hart vooral niet al te negatief over hun land te schrijven. Want dat doen journalisten, zeggen zij dan. Journalisten zijn altijd negatief en hebben nooit oog voor de mooie dingen in hun land.
Zuid-Afrikanen zijn dol op oneliners. En die kunnen niet clichématig genoeg zijn. Ik heb ondertussen een aardige schare Zuid-Afrikaanse Facebookvrienden verzameld. En dus vliegen de semi-catchy quote’s en Dalai Lama-achtige tegeltjeswijsheden mij dagelijks digitaal om de oren.
‘Zuid-Afrikanen zijn echt ongelooflijk dom.’ Steve, de barman in het hostel waar ik vorige week in Kaapstad verbleef, wist het met grote zekerheid. ‘Echt, het onderwijs hier stelt helemaal niets voor.’
Toen ik in 2008 Kaapstad voor het eerst bezocht, schreef ik op mijn blog dat het bezoek aanvoelde als vreemdgaan. Als ik Johannesburg en Kaapstad met vrouwen zou vergelijken, stelde ik, dan was Kaapstad het oogverblindende model, de overweldigende one-night-stand. Iemand op wie je na enige tijd echter wel uitgekeken zou raken.
Alles moet in Zuid-Afrika altijd een bedoeling hebben. Toeval is iets dat in het religieuze en spirituele land categorisch wordt ontkend. ‘Alles gebeurt met een reden,’ staat er zelfs op de pols getatoeëerd van één van mijn beste vriendinnen in Johannesburg.
Wie is overtuigender: de winnaar van een voetbalwedstrijd die stelt dat het verlies van de tegenpartij wellicht deels te wijten was aan het slechte veld, of de verliezer die eindeloos blijft klagen over de slechte grasmat en daar zijn verlies aan ophangt?
‘Lijkt dit op Soweto?’ De Australiër naast mij in het busje wil het tijdens de rit door de townships van Durban bij alles weten. ‘Is dit hetzelfde als in Soweto? Ziet Soweto er ook zo uit? Wat is er anders aan Soweto?’ Soweto, Soweto, Soweto…
Ik stond afgelopen weekend op een feestje naast een typische klager – daarvan zijn er nogal wat in Zuid-Afrika. Ze doen net alsof hun land op de rand van de afgrond staat – ‘corruptie, corruptie en nog eens corruptie’ – en laten ergens onder hun woorden de suggestie schuilgaan dat het na 1994 pas écht verkeerd is gegaan.
Nieuws moet objectief zijn. Dat is de algemene aanname. En even algemeen is, zeker ‘sinds Joris Luyendijk’, tegenwoordig de stelling dat journalistiek dit feitelijk nooit kan zijn.
Het Afrikaans is een aparte taal. Ik word er hier in Zuid-Afrika dagelijks mee geconfronteerd. Niet zozeer omdat nu zoveel mensen in mijn omgeving Afrikaans spreken, maar omdat iedereen altijd van mij wil weten of ik die taal als Nederlander kan verstaan.
